وب سایت رسمی دکتر طاهر حبیب زاده

می دانیم متولی فضای مجازی در کشور بر این عقیده صحیح است که وب سایت هایی را که محتوی خلاف قانون دارند، مسدود سازد که به این عمل فیلترینگ هم می گویند. در غالب کشورها نیز همین داستان جاری است. لکن عده ای با استفاده از فیلترشکن به این وب سایت ها دسترسی پیدا می کنند. اینکه استفاده از فیلترشکن جرم است یا خیر، چند نکته کوتاه بیان می شود:
ماده 25 قانون جرایم رایانه ای 1388 مقرر کرده است: هر شخصی كه مرتكب اعمال زیر شود، به حبس از نود و یك روز تا یك سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا بیست میلیون (20.000.000) ریال یا هر دو مجازات محكوم خواهدشد:
الف) تولید یا انتشار یا توزیع و در دسترس قرار دادن یا معاملة داده ها یا نرم افزارها یا هر نوع ابزار الكترونیكی كه صرفاً به منظور ارتكاب جرائم رایانه ای به كار می رود.
1. همانگونه که ملاحظه می فرمایید کلمه «صرفا» در بند (الف) مانع از جرم دانستن «صرف» استفاده از فیلترشکن ها می شود. چون فیلترشکن ها صرفا برای ارتکاب جرم به کار نمی روند و کاربردهای صحیح هم دارند! برخی از آنها به رمزنگاری مبادرت می‌کنند مانند استفاده از SSL برای ایمنی در وب سایت ها و برخی برای ایجاد شبکه‌ های خصوصی ایمن و ارتباط بین آنها به کار می‌روند مانند ایجاد شبکه اطلاعاتی ایمن درون سازمانی در یک شرکت.
2. علاوه بر این، اگر دقت فرمایید در متن بند (الف) چهار عمل تولید، انتشار، توزیع، در دسترس قرار دادن ، جرم است و این یعنی «استفاده کردن» جرم نیست!
توجه کنیم که ممکن است برخی طبق ماده 1 قانون جرایم رایانه ای 1388، استفاده از فیلرشکن را جرم بدانند اما این دیدگاه به راحتی قابل رد است. ماده 1 مقرر می کند:
ماده1ـ هركس به طور غیرمجاز به داده ها یا سامانه های رایانه ای یا مخابراتی كه به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از نود و یك روز تا یك سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا بیست میلیون (20.000.000) ریال یا هر دو مجازات محكوم خواهدشد.
کلید واژه های این ماده عبارتند از: 1. به طور غیرمجاز، 2. دسترسی به داده های حفاظت شده به وسیله تدابیرامنیتی.
استفاده از فیلترشکن طبق بحث قبل، می تواند مجاز باشد و در همه حال غیرمجاز نیست تا مشمول کلیدواژه اول باشد. دقیق تر اینکه، منظور از غیرمجاز بودن در این ماده، یعنی بدون اخذ اذن قبلی از شخص یا مقام ذی صلاح، که دلالت بر رضایت باطنی وی دارد، نه نوع ابزار دسترسی.
در خصوص کلیدواژه دوم، نه تنها داده های وب سایت ها از طرف دارندگان آنها حفاظت نشده اند، بلکه برای استفاده عموم آزاد هستند و اساسا داده های وب سایت ها تولید شده اند تا همگان از آنها استفاد کنند!!! مثال داده های حفاظت شده، حساب بانکی اشخاص است که با تدابیر امنیتی حفاظت شده تا شخص غیرصالحی امکان دسترسی به آنها نداشته باشد. در خصوص وب سایت ها چنین نیست بلکه استفاده از آنها آزاد است. عمل فیلتر وب سایت ها از طرف دولت نیز، به معنی حفاظت از داده های آنها نیست بلکه به معنی تحریم آنها است! دقت در واژه «حفاظت» که بار مثبت دارد و «تحریم و مسدودسازی» که بار منفی دارد، لازم است.
در پایان:
1. تا آنجا که نگارنده مطلع است تاکنون در دستگاه قضایی پرونده‌ای با عنوان مجرمانه‌ استفاده از فیلترشکن به صدور رای منجر نشده است.
2. جرم دانستن استفاده از فیلترشکن محتاج به جرم انگاری صریح از طرف قانونگذار است.