(کانال تلگرام، سروش و ایتا: @mashk_law)
منظور از دفترداری الکترونیکی، انجام الکترونیکی همه یا بخشی از فعالیت هایی است که دفاتر ثبت اسناد رسمی سنتی انجام می دهند. قوانین سنتی متعددی بر ساختار و کیفیت اجرایی فعالیت دفاتر سنتی حکومت می کنند. لکن وقتی پای دفترداری الکترونیکی به میان می آید نیاز به ساختاری که منعکس کننده چهارچوب حقوقی و فنی این دفاتر باشد، احساس می شود. نظر به بهره گیری از تجربیات سیستم های پیش قدم و پیشرفته در این حوزه، لازم است به قانون نمونه دفترداری الکترونیکی مصوب ۲۰۱۷ آمریکا اشاره شده و بررسی بیشتر آن به پیگیری مخاطب واگذار گردد.
قانون نمونه دفترداری الکترونیکی همانگونه که از نام آن بر می آید یک قانون الگوست نه یک قانون الزامی، و در مقام مقایسه می توان با قوانین نمونه آنسیترال مقایسه نمود. این قانون را هیچ نهاد قانونگذاری در آمریکا تدوین و تصویب نکرده است بلکه محصول تلاش انجمن سردفتری ملی در آمریکاست. قانون نمونه پیشنهادی به قانونگذاران و سیاست گذاران حوزه ثبت اسناد رسمی این امکان را می دهد تا همگام با پیشرفت های فنی، به تجهیز دفاتر اسناد رسمی به فناوری های نوین اقدام کرده و ساختار فعالیت الکترونیکی آنها را تدوین و به آنها اعتبار حقوقی بخشند. طبق آنچه که در مقدمه این قانون نمونه آمده است در بیش از ۴۰ ایالت آمریکا از آن برای اصلاح قوانین دفترداری بهره برده شده است. محوری ترین هدف این قانون نمونه این است که به اسنادی که به صورت الکترونیکی ثبت رسمی شده اند به اندازه اسناد کاغذی هم ترازشان قابلیت اعتماد و اطمینان از عدم تقلب و جعل فراهم کند. برای این منظور در نسخه ۲۰۱۰ این مجموعه مقررات، ابزارهای الکترونیکی لازم برای تضمین صحت و تمامیت اسنادی که به صورت الکترونیکی ثبت رسمی می شوند پیش بینی شد. نسخه ۲۰۱۷ در تلاش است تا با توجه به فناوری های جدید، اقتضائات اقتصادی، تجاری و دولتی مفاد نسخه ۲۰۱۰ را توسعه دهد.
(کانال تلگرام، سروش و ایتا: @mashk_law)
بزرگ ترین چالش پیش نویسان این قانون نمونه دفترداری الکترونیکی از راه دور بوده است که با استفاده از فناوری های صوتی و تصویری پیشرفته صورت می گرفت. علت این چالش احراز هویت قابل قبول در دفترداری الکترونیکی است (که در هر سیستم حقوقی می تواند موضوع قابل تاملی باشد)؛ چرا که قواعد دفترداری الکترونیکی محتاج حضور فیزیکی ارباب رجوع در نزد سردفتر است. در این خصوص ماده ۳ قانون نمونه ۲۰۱۰ اشعار می داشت:
سردفتر الکترونیکی اسناد رسمی تنها در صورتی باید به ثبت رسمی الکترونیکی اسناد مبادرت ورزد که اصیل …در زمان ثبت رسمی در حضور سردفتر باشد…
مشابه همین رویکرد در استانداردهای دفترداری الکترونیکی ملی اقتباس شده است که در سال ۲۰۰۶ معرفی و در سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۶ مورد تاکید واقع شده است. در بخش ۱ آن تحت عنوان «شرط حضوری فیزیکی» آمده است:
اگر امضا کننده سند شخصا در نزد دفتر اسناد رسمی در زمان دفترداری حاضر نباشد، دفتر اسناد رسمی نباید دفترداری الکترونیکی را اجرا کند.
در بین قوانین ایالات، قانون کالیفرنیا به این موضوع چنین تاکید کرده است:
دفاتر تنظیم اسناد رسمی کالیفرنیا طبق قوانین فعلی مادامی به اجرای دفترداری الکترونیکی صالح اند که همه شرایط لازم برای عمل دفترداری کاغذی احراز شود … این بدان معنی است که متقاضی باید به طور فیزیکی [شخصا] در نزد دفتر تنظیم اسناد رسمی حاضر باشد. تصویر ویدیویی یا شکل دیگر معرفی غیرفیزیکی [غیرشخصی] به معنی حضور شخصی در نزد دفتر تنظیم اسناد رسمی نیست.
با این حساب در قوانین کالیفرنیا ارایه خدمات دفترداری به صورت الکترونیکی ممکن نیست. در مقابل، ایالات ویرجینیا در سال ۲۰۱۲ دفترداری از راه دور با استفاده از صوت و تصویر ویدیو کنفرانس را مجاز تلقی کرد. در سال ۲۰۱۵ ایالت مونتانا به عنوان دومین ایالت حکم به دفترداری از راه دور و بدون نیاز به حضور فیزیکی امضا کننده سند در نزد سردفتر داد. در سال ۲۰۱۶ کمیسیون حقوق متحدالشکل اصلاحیه ای را در حقوق متحدالشکل مربوط به قوانین دفترداری به عمل آورد که به موجب آن به سردفتران مستقر در داخل ایالات متحده اجازه داد تا برای اشخاص مستقر در خارج ایالات متحده، خدمات دفترداری را از طریق فناوری ارتباطات ارایه کنند.
پیش نویس کنندگان این قانون نمونه معتقد بودند که نه می توان از خدمات دفترداری از راه دور غافل بود و نه می توان بدون هیچ شرطی امکان ارایه این خدمات را پذیرفت. چرا که ارایه خدمات دفترداری از راه دور می تواند زمینه تنظیم اسناد تقلبی و جعلی و در پی آن ظهور چالش های حقوقی را فراهم کند مگر اینکه قوانین آنچنان دقیق و جامع تنظیم شوند که این خطر مرتفع گردد. در نسخه ۲۰۱۷ قانون نمونه دفترداری الکترونیکی فصل جدیدی (فصل ۵الف) به این موضوع اختصاص داده شد. شاه بیت این فصل آن است که ارایه خدمات دفترداری از راه دور تنها زمانی توصیه می شود که قواعد سفت و سختی برای ایجاد اطمینان به عملیات دفترداری از راه دور وضع گردد.
در راستای بررسی محورهای کلی این قانون نمونه در خصوص دفترداری الکترونیکی لازم است به برخی از مقررات آن اشاره شود…
ادامه در فایل پیوست.
(کانال تلگرام، سروش و ایتا: @mashk_law)
