وب سایت رسمی دکتر طاهر حبیب زاده

پروپوزال همان واژه انگلیسی proposal به معنی متن پیشنهاد طرح و برنامه است. شاید عبارت فارسی جایگزین مناسب برای تحقیقات پایان نامه ای، «طرح پایان نامه» باشد.

نوشتن یک پروپوزال مطلوب کار ساده ای نیست. البته کار چندان دشواری هم نیست به شرطی که بدانیم یک پروپوزال خوب بایست دارای چه بخش هایی باشد و در هر بخش چه مطالبی باید درج شود.

مهمترین نکته این است که نویسنده پروپوزال می خواهد به خواننده آن (استاد، کمیسیون، گروه علمی، کارفرما، و …) نشان دهد که از «دانش لازم در موضوع بحث» برخوردار است، «سابقه و پیشینه» و «ابعاد موضوع» را به خوبی می داند و به «چالش های موجود و آثار این چالش ها» آگاه است و می خواهد با «پیش فرض هایی» «همه یا بخشی از چالش ها» را با یک «روش تحقیق مناسب» برای رسیدن به یک «نتیجه فایده بخش» «حل» کند یا «روش های حل» آنها را ارایه نماید و «راهبرد عملی برای پیاده سازی نتایج» را پیشنهاد می دهد.

اگر در همین یک پاراگراف بالا تامل کنید ۱۰ کلید واژه مهم وجود دارد که زیربنای هر تحقیق علمی را تشکیل می دهد که هر یک از این عناوین در پروپوزال شما دارای یک عنوان است:

با فهم دقیق هر کلید واژه فوق، به راحتی می توان پرپوزال مطلوب را نوشت و اگر مرجع مورد نظر مثلا دانشگاه دارای فرمت خاصی برای ارایه پروپوزال است، مطالب را در همان فرمت وارد نمود.

در کنار عناصر ۱۰گانه فوق ۵ عنصر دیگر هم لازم است بیان شود که البته عناصر روشن و ساده ای هستند:

۱۱. کلمات کلیدی: تعیین ۸ الی ۱۰ کلمه ای که بیشترین کاربرد و تمرکز را در تحقیق شما دارد

۱۲. جدول زمانبندی: تعیین اینکه حدودا ظرف چه مدتی تحقیق انجام می شود و هر فاز از تحقیق چقدر زمان می برد

۱۳. امکانات لازم: محل کار، منابع دست اول، تجهیزات، مشاوران مناسب

۱۴. هزینه های تحقیق: خرید کتب،‌ استخدام پاره وقت یک فرد مثلا برای انجام مصاحبه

۱۵. منابع و ماخذ: بیان منابع داخلی و خارجی حداقل ۱۰ مورد برای هر کدام.

در این میان لازم است برای پاسخ به عناصر ۱۰ گانه پروپوزال نویسی که در جدول بالا آمد، چند سوال دیگر را پاسخ دهید. ما این سوالات را تحت عنوان «۲۰ سوال پشتیبان پروپوزال نویسی» آورده ایم. هر وقت توانستید به این ۲۰ سوال پاسخ لازم را جمع آوری کنید آنگاه شروع کنید به نوشتن پروپوزال. قبل آن اصلا دست نزنید! می توانید ۲۰ سوال مورد نظر ما را در فایل پیوست زیر ببینید.

مفهوم مطالب ستون «آنچه باید بحث کرد» را در کارگاه هنر مقاله نویسی گفته ایم. 

برای دریافت اسلایدها اینجا را کلیک کنید.

در پایان فراموش نکنید:

۱. قبل نوشتن پروپوزال یک تحقیقات میدانی خوبی لازم است انجام دهید. کتاب و مقاله بخوانید و نکات کلیدی را استخراج کنید. روی آنها فکر کنید و سوالاتی را بتراوانید. سعی کنید چیزی را کشف کنید که متقدمین به آنها نپرداخته اند. مهم تر از همه مطمین شوید که منبع کافی برای انجام تحقیق موجود است. خیلی مواقع بعد از تصویب پروپوزال، دانشجو یا محقق با کمبود منبع روبرو می شود! خوب این را قبلا پیش بینی می کردید و موضوع را عوض می کردید!

۲. پروپوزال نویسی یک هنر است و محتاج تمرین. لذا انتظار ایده آل گرایانه نداشته باشید. واقع گرا باشید.

۳. حجم پروپوزال معمولا بین ۸ الی ۱۲ صفحه است.

۴. اگر تاکنون پروپوزال ننوشته اید یا کم نوشته اید همان عناصر ۱۰ گانه فوق را دقیق و با حوصله پاسخ دهید و کنار هم بچینید. اینک پروپوزال شما آماده است!