خاصی به نام قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای مصوب ۱۳۷۹ بهره می برد. حق مادی نرم افزار برای مدت ۳۰ سال از آن پدید آورنده است و حق معنوی آن برای همیشه از آن اوست و غیرقابل انتقال. طبق ماده ۱۶ این قانون هر نرم افزاری در قوانین ایران مورد حمایت نیست، بلکه:
در صورتي مورد حمايت اين قانون خواهد بود که موضوع براي نخستين بار در ايران توليد «و» توزيع شده باشد.
نظر به این شرط، اگر یک ایرانی در خارج از کشور نرم افزاری را برای اولین بار تولید و توزیع کند مشمول حمایت این قانون نخواهد بود. در مقابل، اگر یک خارجی برای اولین بار نرم افزاری را در ایران تولید و توزیع کند، مشمول حمایت قوانین ایران خواهد بود. نتیجه اینکه تابعیت پدیدآورنده ملاک عمل نیست، بلکه اولین محل تولید و توزیع نرم افزار ملاک عمل است. با توجه به اینکه تقریبا همه نرم افزارهای خارجی برای اولین بار در ایران تولید و توزیع نمی شوند، لذا نقض حق پدیدآورنده آنها در ایران نمی تواند به موجب قوانین ایران قابل تعقیب باشد.
سوال مهمی که در این ارتباط قابل طرح است تعیین عامل «محل تولید و توزیع برای اولین بار» در فضای مجازی است. برای تببین مسئله یک مثال لازم است ذکر شود. فرض کنید شرکت معروف مایکروسافت نرم افزار ویندور ۱۰ را در آمریکا تولید می کند و پس از آماده سازی در وب سایت شرکت برای خرید عموم عرضه می نماید. در همان لحظه که نرم افزار در وب سایت شرکت بارگزاری و عرضه و آماده سفارش می شود، در همه جای دنیا نیز به همان درجه از سرعت قابل سفارش و تهیه است. به عبارت ساده تر، اولین بار در جایی مفهوم دارد که بار دوم و بارهای بعدی قابل تصور باشد. اما با توجه به بی مرز بودن اینترنت، و عرضه الکترونیکی نرم افزار، مفهوم اولین بار قابل اعمال نیست و همزمان برای دسترس همه در همه جا آماده است و نمی توان گفت اولین بار در کجا توزیع شده است؛ مگر در جایی که ارایه کننده نرم افزار، صریحا اعلام کند که نرم افزار را فقط برای ساکنان کشور خاصی عرضه می کند.
حال اگر نرم افزاری در آمریکا تولید و به صورت الکترونیکی عرضه شود آیا می توان گفت که چون اینترنت فضای بی مرز است و اول و دوم در آن معنی ندارد پس مشمول قوانین ایران هم خواهد شد؟! پاسخ این است که قانون ایران «همزمانی» دو شرط «تولید» و «عرضه» برای «اولین بار» در ایران را ملاک قرار داده است و لذا با توجه به اینکه نرم افزار مورد مثال، اولین بار در خارج از کشور تولید شده است، گرچه به مدد ماهیت فضای مجازی برای اولین بار در ایران نیز توزیع شده و شرط توزیع برای اولین بار در ایران احراز می شود، اما همچنان از حمایت قانون ایران محروم خواهد بود.
محل تامل اینجاست که قانونگذار به هر دلیلی وجود هر دو شرط را همزمان ملاک دانسته است، گرچه به نظر می رسد در زمان نوشتن این قانون به بحث فضای مجازی و توزیع الکترونیکی کالا توجهی نداشته است، ولیکن اگر تنها یکی از این شرط (تولید یا توزیع برای اولین بار در ایران) را ملاک می دانست، در این صورت می توانست زمینه ایجاد مشکل بسیار جدی حقوقی برای تکثیرکنندگان غیرمجاز نرم افزارهای خارجی در ایران به وجود آید (که تعداد آنها هم کم نیستند) و طبق قوانین ایران، آنها را تحت تعقیب کیفری و حقوقی قرار دهند (مجازات فعلی طبق ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیکی ایران ۱۳۸۲: سه ماه تا یک سال حبس و جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال)!!!
✅ پس گاهی یک «واو» و «یا» تعیین کننده است!