وب سایت رسمی دکتر طاهر حبیب زاده

در جنگ صفین- معاویه: قوی تر از علی سراغ داری؟ عمرو عاص: آری، جهل مردم…! (لعنت الله علیهما).

به صرف قانون نمی توان از وعده های دروغین در ایام تبلیغات انتخاباتی پیشگیری کرد (ضمن لزوم وضع قانون مناسب)؛ ارکان حکومت، رسانه ملی و حقوقدانان دلسوز باید روی آگاهی قانونی مردم تمرکز کنند، یعنی تلاش به ارتقای سواد حقوقی در رابطه با مسایل انتخاباتی. با وجود جهل مردم از قانون، هیچ قانونی کارساز نیست. وقتی مردم نمی دانند دایره اختیار یک نماینده از نگاه قانون چقدر است، یک نماینده چه اندازه قدرت دارد، حقوق و تکالیف قانونی و رسالت قانونی او چیست، آنگاه اگر نماینده ای داد زند زیر پای او را آسفالت خواهد کرد، برایش استخر خواهد ساخت، هر روز نان داغ جلوی درب خانه اش خواهد آورد، مردم جاهل به قانون باور خواهند کرد؛ به همین سادگی. در این زمینه کم کاری زیادی کرده ایم؛ تازه دم انتخابات یادمان می آید که مشکل، جهل مردم به قوانین انتخاباتی است. حال بنشینم مقاله بنویسم که با وعده های دروغین نمایندگاه چه می توان کرد، ماهیت حقوقی چنین وعده هایی چیست، آیا تعهد مشروط است یک طرفه است یا صرفا جنبه اخلاقی دارد نه حقوقی یا هر تحلیل دیگر، کاری از پیش نخواهیم برد.

تازه، از نگاه حقوقی، «ماهیت» «شدندگی» وعده های دروغین در انتخابات را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
الف) وعده های خیالی
ب) وعده های قانونی
وعده های خیالی یا امکان قانونی ندارند یا امکان عملی. در هر حال، به نظر ما قابل تعقیب حقوقی نیستند. چرا؟ مردم باید عاقل باشند!!! به همین سادگی. مردم باید گول نخورند، ساده و زودباور نباشند. مثل این است که تبلیغ کنند: با این قرص ها در هر هفته ۵ کیلو لاغر کنید. مصرف کننده باید بداند اینها شگردهای تبلیغاتی و بلوف های تجاریtrade-puffs است و نباید باور کند. وعده هایی قابل تعقیب اند که از نظر یک فرد متعارف قابل باور کردن باشد ولی وعده دهنده به قاطع و به جد، آنها را عملی نکند.

وعده های قانونی نیز، وعده هایی که هم قانون اجازه می دهد و هم امکان عملی شدن دارد، لزوما ضمانت اجرا ندارد. داوطلب نمایندگی وعده می دهد و ادعا می کند که از نظر قانون نیز می تواند این وعده ها را عملی کند و راست هم می گوید. اما بعد از انتخاب شدن می تواند ادعا کند که تلاش می کند اما نمی شود. موانع وجود دارد. همکاری نمی شود. تصویب نمی شود. به ویژه از کسانی که برای اولین بار نماینده می شوند چنین استدلالی قابل قبول تر است چرا که بی تجربه است؛ فضا و مناسبات واقعی مجلس را نمی داند. لکن در یک حالت می توان یقه وعده دهنده را گرفت: وعده ها قانونی باشد و وعده دهنده تلاش متعارف برای عملی کردن آنها نکند و این بی توجهی و عدم تلاش متعارف اثبات شود.
با این حساب، این مردم هستند که باید دقت کنند و بدانند رسالت یک نماینده چیست و کدام نماینده صادق است و به وظیفه قانونی خود آشناست و کدام نماینده بازیگر است و به دنبال جلب رای مردم. لذا جهل مردم به قوانین انتخاباتی را نمی توان نادیده گرفت مخصوصا جهل قانونی مردم ایران را که سال هاست رای می دهند و می بینند نمایندگان در سخن چه گفته اند و در عمل چه می کنند؛ تا چه اندازه به وعده ها پایبند هستند، اما اگر از نوع مردم سوال کنید وظیفه قانونی یک نماینده چیست، پاسخی مقبول نخواهید شنید. انتظارات به حق خود را به خوبی بیان می کنند مانند اینکه نماینده باید برای رفع مشکلات مردم تلاش کند، اما از وظایف قانونی یک نماینده بی اطلاع هستند.
پی نوشت: سعی دارم در صورت امکان حداقل در زادگاه خودم برای افزایش ارتقای سواد حقوقی مردم در بحث انتخابات همایش یا جلسه سخنرانی برگزار کنم و این مسائل را برای مردم توضیح دهم به شرط توفیق و به قید حیات و وجود زمینه. عنوان پیشنهادی برای سخنرانی: رسالت نماینده از نگاه قانون.