وب سایت رسمی دکتر طاهر حبیب زاده

?در یک تقسیم‌ بندی کلی، طلاق به دو قسم رجعی و بائن تقسیم می‌شود: ۱. طلاق رجعی: طلاقی است که در زمان عده، زوج حق رجوع به زوجه و از سرگرفتن زندگی مشترک را بدون نیاز به عقد نکاح مجدد دارد. رجوع می تواند با لفظ باشد مانند گفتن هر چیزی که نشان از بازگشت مرد از تصمیم خود به طلاق و به همسرگیری زن باشد، یا با فعل مانند تماس با زوجه در هر سطحی یا هر رفتار دیگری صورت گیرد. در ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی نیز آمده است: «در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است.»
? ۲. طلاق بائن: در مقابل رجعی قرار دارد؛ یعنی با طلاق رابطه زوج و زوجه کاملا قطع می شود و زوج در زمان عده حق رجوع به زوجه را ندارد، و چنا‌چه خواستار زندگی مجدد با زوجه مطلقه ‌اش باشد، باید تا انقضای مدت عده صبر کند و مجددا عقد نکاح بین آندو جاری شود. در ماده ۱۱۴۴ قانون مدنی به این مطلب چنین اشاره شده است: «در طلاق بائن برای شوهر حق رجوع نیست.»
? از جمله آثار متفاوت هر یک از این دو طلاق این است که در طلاق رجعی، در ایام عده رجعیه، حقوق و تکالیف زوجیت تا آن‌جاکه با ماهیت طلاق سازگار باشد، به حکم قانون باقی می‌ماند. نفقه زن به عهده شوهر است و دادگاه در صورت اختلاف باید میزان این نفقه را تعیین کند و اگر یکی از زوجین فوت کند، دیگری از او ارث می‌برد. همچنین زوج نمی تواند تا پایان عده زوجه را از منزل خود خارج کند. به همین دلیل است که برخی فقها معتقد هستند طلاق رجعی از نظر اسم طلاق ولی از نظر ماهیت خیلی از آثار نکاح را دارد. اما در طلاق بائن، حقوق و تکالیفی که زن و شوهر نسبت به یکدیگر داشته اند ساقط می‌گردد. زوج مکلف به نگهداری زوجه در منزل خود تا پایان عده نیست و زوجه مستحق نفقه ایام عده نیست، مگر آنکه آبستن باشد.
? اصل، رجعی بودن طلاق است مگر در مواردی مشخص، از جمله: ۱. طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود، ۲. طلاق یائسه، ۳. طلاق خلع، مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد (ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی: طلاق خلع آنست كه زن به ‌واسطه كراهتی كه از شوهر خود دارد، در مقابل مالی كه به شوهر می ‌دهد طلاق بگيرد، اعم از اينكه مال مزبور عين مهر يا معادل آن و يا بيشتر و يا كمتر از مهر باشد.)، ۴. طلاق مبارات، مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد (ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی: طلاق مبارات آنست كه كه كراهت از طرفين باشد، ولی در اين صورت عوض بايد زائد بر ميزان مهر نباشد.)، ۵. سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی، اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید.
?یک نکته لازم به بحث است و آن اینکه طلاق هایی که در زمان حال به صورت توافقی صورت می گیرند و در آن طرفین ابتدا از دادگاه گواهی عدم سازش تحصیل، و سپس با مراجعه به دفاتر ثبت نکاح و طلاق، صیغه طلاق با شرایط قانونی جاری و ثبت می شود، از نظر ماهیت محل بحث است چرا که در قانون مدنی طلاقی به نام طلاق توافقی تعریف نشده است و اساسا طلاق از حقوق مرد است و زن حق طلاق ندارد. به طور خلاصه،‌ طلاق توافقی از اقسام طلاق نیست، بلکه زوجین بر شرایط طلاق توافق می کنند (از جمله حقوق و تکالیف و حضانت فرزندان)، و با توجه به اینکه اصل در طلاق رجعی بودن است لذا طلاق توافقی را باید رجعی دانست چرا که از اقسام طلاق بائن که در بالا گفته شد نیست.
?با مطالعه قانون ابتدا به نظر می رسد طلاق توافقی به طلاق بائن از نوع خلع و مبارات نزدیک است، اما چنین نیست. در طلاق‌ خلع و مبارات، دادگاه مبادرت به صدور حکم طلاق می‌کند ولی در طلاق توافقی، دادگاه گواهی عدم امکان سازش صادر می کند. تفاوت‌ دیگر از حیث عدم نیاز به ارجاع به داوری در طلاق توافقی و همچنین تشریفات ثبت طلاق است.